Europese AI-wet: sancties mogelijk vanaf 2 augustus 2025

De Artificial Intelligence Act (AI Act) van de Europese Unie, ’s werelds eerste uitgebreide AI-regelgeving, bereikt op 2 augustus 2025 een belangrijke mijlpaal, ook al is er nog geen specifieke wetgeving in België. Deze datum markeert het begin van verschillende belangrijke verplichtingen voor bedrijven, overheden en AI-aanbieders in de EU, waaronder boetes voor het niet-naleven van onder meer de AI-geletterdheid. SD Worx, de toonaangevende Europese HR-dienstverlener, vat samen wat dit betekent voor organisaties en hun medewerkers. België is niet het enige land dat achterop hinkt. Hoewel een op drie Belgische werkgevers aangeeft te investeren in de opleiding van medewerkers voor een toekomst met AI, voelt een op drie werknemers zich onvoldoende geschoold om met nieuwe technologie om te gaan. Een op vijf (22%) bevestigt dat de werkgever ondersteuning geeft om AI-skills te ontwikkelen.

De AI-wet trad op 2 februari van dit jaar in werking en introduceert een uniform wettelijk kader voor kunstmatige intelligentie binnen de EU. Hoewel veel bepalingen pas in 2026 in werking treden, start op 2 augustus 2025 een nieuwe fase met focus op drie gebieden:

1. Sancties bij niet-naleving
2. Verplichtingen voor AI voor algemeen gebruik (GPAI-modellen)
3. Toezicht en governance op nationaal en Europees niveau

Vanaf 2 augustus 2025 kunnen er boetes worden opgelegd voor overtredingen van reeds geldende verplichtingen. Sinds 2 februari van dit jaar zijn AI-systemen met een onaanvaardbaar risico verboden, en bedrijven moeten zorgen dat hun werknemers AI-geletterd zijn. Werkgevers doen er goed aan om werk te maken van een AI-Policy. Wie zich hier niet aan houdt, riskeert boetes tot 35 miljoen euro of 7% van zijn wereldwijde jaaromzet. De EU verwacht van lidstaten dat zij hun eigen doeltreffende, evenredige en afschrikkende sancties vaststellen. Daarbij moeten zij rekening houden met de situatie van kmo’s en start-ups om hun economische haalbaarheid niet in gevaar te brengen.
Hoewel België nog geen nationale wetgeving heeft uitgewerkt voor de handhaving, blijven de Europese verplichtingen uiteraard van kracht. 

General Purpose AI-modellen (GPAI) die vanaf 2 augustus 2025 in de Europese Unie op  de markt worden gebracht, vallen onder specifieke verplichtingen. Het Europees AI-bureau publiceerde op 10 juli 2025 de definitieve gedragscodes. Aanbieders van GPAI-modellen moeten onder meer  technische documentatie opstellen, auteursrechten respecteren en transparantie bieden over gebruikte trainingsdata.

GPAI-modellen zijn ontworpen om een breed scala aan taken uit te voeren. Ze zijn getraind op enorme hoeveelheden data en veelzijdig inzetbaar. Een bekend voorbeeld zijn grote taalmodellen(LLM), zoals het generatieve taalmodel GPT-4o dat is geïntegreerd in ChatGPT. Aanbieders van GPAI-modellen die al vóór 2 augustus 2025 op de EU-markt waren, hebben nog tot 2 augustus 2027 de tijd.

De AI-wet introduceert een structuur voor uitvoering en handhaving op twee niveaus.

Nationaal moet elke EU-lidstaat uiterlijk op 2 augustus 2025 ten minste één markttoezichthouder en één kennisgevingsautoriteit aanstellen. Deze instanties zijn respectievelijk verantwoordelijk voor toezicht op AI-systemen en het informeren van onafhankelijke conformiteitsinstanties. Lidstaten moeten uiterlijk op 2 augustus 2025 ook informatie publiceren over hun nationale autoriteiten en hoe ze te bereiken zijn.
Er is momenteel nog geen Belgische wetgeving die de sancties noch het toezichtskader verder uitwerkt.

Op Europees niveau wordt het toezicht gecoördineerd door het AI-bureau en de Europese AI-raad. Er komt een Adviesforum en een Wetenschappelijk Panel van onafhankelijke experts.

De AI-wet heeft directe gevolgen voor het gebruik van AI bij rekrutering, prestatiemanagement, personeelsanalyse en monitoring van werknemers. HR-leiders moeten ervoor zorgen dat alle AI-tools die in deze domeinen worden ingezet transparant en eerlijk zijn, en voldoen aan de nieuwe regels.

• Eerlijkheid en non-discriminatie: AI-systemen die beslissingen ondersteunen rond aanwerving of promotie moeten uitlegbaar en vrij van bias zijn. HR-teams moeten hun tools en leveranciers hierop evalueren.
• Vertrouwen en transparantie: Werknemers krijgen meer inzicht in hoe AI hen beïnvloedt, bijvoorbeeld bij planning, beoordelingen of monitoring. Dit biedt HR de kans om vertrouwen op te bouwen door duidelijk te communiceren over AI-gebruik en databescherming.
• Aansprakelijkheid van leveranciers: HR-afdelingen die AI-tools van derden gebruiken moeten nagaan of deze aanbieders voldoen aan de nieuwe vereisten voor transparantie en documentatie. Contracten en aankoopprocedures moeten mogelijk worden aangepast.
• Opleiding en change management: Nu AI-governance formeler wordt, speelt HR een sleutelrol in het trainen van managers en werknemers over verantwoord AI-gebruik en het verankeren van ethisch handelen in de bedrijfscultuur.

De expert van SD Worx vervolgt: “Een op drie Belgische werkgevers geeft aan te investeren in het opleiden van medewerkers voor een toekomst met AI. Deze inspanningen lijken nog niet helemaal door te sijpelen tot bij de medewerkers. Een op drie Belgische werknemers voelt zich soms onvoldoende geschoold om met nieuwe technologie om te gaan. Een op vijf (22%) Belgische medewerkers bevestigt wel dat de werkgever ondersteuning geeft op vlak van AI. Er is nog veel werk aan de winkel om iedereen vertrouwd en AI geletterd te maken. België is hier geen uitzondering in. Ook in de andere Europese landen stelt SD Worx dezelfde trend vast.”
 

2 februari 2025: eerste deadline van de AI-act nadert snel | SD Worx
Kwart van Belgische medewerkers gebruikt geregeld AI op het werk | SD Worx