Opinie: flexibel verlonen, het kind en het badwater

De vakbonden zijn geen voorstander van de omzetting van brutoloon naar andere voordelen, vaak in natura. Dat werd de voorbije dagen zeer duidelijk. Zij vrezen dat werknemers er op achteruit zouden gaan qua socialezekerheidsrechten. Die bekommernis rond een sterke sociale zekerheid kunnen we alleen maar delen. De omzetting van loon naar niet-onderworpen voordelen betekent immers op korte termijn minder vakantiegeld en eindejaarspremie. Op middellange termijn minder ziekte- en werkloosheidsuitkeringen. Op lange termijn ook minder pensioen.

Maar waar we de vakbonden niet in volgen, is in de stelling dat werkgevers hun medewerkers verplichten om in een keuzesysteem in te stappen, met de loutere bedoeling de hoge loonlasten te ontwijken.

Recent onderzoek toont immers aan dat 57% van de Belgische werknemers graag mee de samenstelling van het verloningspakket wil bepalen, volgens de eigen noden en wensen. Met aandacht voor hun work-lifebalans. Een jonge moeder of vader kan bijvoorbeeld extra vakantiedagen verkiezen boven extra cash, een 50-plusser gaat misschien voor extra pensioenopbouw.
Met deze mogelijkheid houden bedrijven nog te weinig rekening. De overgrote meerderheid van de werkgevers (91%) heeft nog altijd de volledige zeggenschap over de verloning van zijn werknemers. Nochtans is het een manier om medewerkers tevreden, geëngageerd én aan boord te houden, binnen controleerbare loonkosten. En om hun maatschappelijke verantwoordelijkheid vorm te geven. Zo bieden sommige ondernemingen aan om premies van individueel gesloten bijkomende gezondheidsverzekeringen terug te betalen.

Voor een juridisch correct ‘cafetariaplan’ hanteren werkgevers vier geboden:

1. Gij zult de werknemer nergens toe verplichten.

De werkgever informeert zijn medewerkers over hun keuzemogelijkheden en de gevolgen ervan. Werknemers zijn niet verplicht om in het systeem in te stappen. Voor wie niet intekent, blijft alles bij het oude. Zonder in te boeten op vroeger opgebouwde rechten.

Eens ingestapt, kan de werkgever hun keuze niet beïnvloeden. Meer nog: keuzes gelden altijd voor bepaalde duur. Wie niet meer wenst deel te nemen, moet uit het keuzesysteem kunnen stappen, uiteraard rekening houdend met nog lopende engagementen.

2. Gij zult respect tonen.

De hiërarchie van rechtsbronnen laat toe aan de slag te gaan met extralegale voordelen op ondernemingsvlak (zoals extralegale vakantiedagen of een auto), bovenop hetgeen de werkgever wettelijk of sectoraal moet toekennen.

Ook sectorale premies kunnen dienen voor budgetcreatie, mits de bewoordingen van de cao en de bedoeling van de sociale partners dit toelaten.

3. Gij zult niet het loon, maar wel de keuzemogelijkheid optimaliseren.

Flexibel verlonen is een optimalisatie van keuzemogelijkheden, via een evenwichtig voordelenpakket, waaruit werknemers kunnen kiezen. Keuzemogelijkheden die aansluiten bij hun persoonlijke behoeften en met een gevarieerde (para)fiscale behandeling. Werknemers moeten altijd kunnen blijven kiezen voor voordelen die volledig onderworpen zijn aan RSZ en fiscaliteit om de opbouw van de socialezekerheidsrechten te blijven garanderen.

4. Gij zult geen besparing doorvoeren.

Flexibel verlonen is budgetneutraal voor de werkgever. De loonkost verhoogt niet. Het is evenmin een besparingsoperatie. De bestaande extralegale voordelen worden omgevormd naar een keuzebudget, inclusief de bijbehorende werkgeverskost.

Binnen dit budget maakt de werknemer een keuze tussen de hem aangeboden voordelen, elk met hun eigen (para)fiscale behandeling. Blijft er na die keuzes nog budget over, dan keert men dat in één keer, als brutopremie, uit aan de werknemer. Mét aanrekening van sociale bijdragen en bedrijfsvoorheffing.

Anders gezegd: een correct systeem van flexibel verlonen is geen besparing voor de werkgever. Het is een manier om goede mensen te behouden en juiste kandidaten aan te trekken. Voor de goed geïnformeerde werknemer, die in eer en geweten kan kiezen uit de aangeboden voordelen, is het een extra stimulans om gemotiveerd aan de slag te blijven.

Maar elk goed geïnformeerd individu is vrij om zelf een keuze te maken. Het huidige juridische kader leent zich daar alvast toe.

Laat ons dus het kind niet met het badwater weggooien. De Belgische werknemer wil zelf aan het stuur zitten van het eigen verloningspakket. Laat ons dat mogelijk maken voor iedereen, op een maatschappelijk verantwoorde en betaalbare manier.