ESG voor kmo’s: hoe maak je je als accountant onmisbaar?

In het zog van de Europese Green Deal ziet heel wat nieuwe wet- en regelgeving het licht. Denk aan de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CS3D) en de Europese taxonomie. Hoewel die in de eerste plaats een invloed hebben op grote ondernemingen en vanaf 2027 ook beursgenoteerde kmo’s, zetten ze duurzaamheid uitdrukkelijk op de kaart bij alle kmo’s. Kun jij daar met gerichte begeleiding op inspelen, dan word je écht een accountant van de toekomst.

De EU wil ervoor zorgen dat duurzame organisaties meer middelen krijgen. Dat kan enkel als banken, overheden en andere spelers op een objectieve manier organisaties kunnen vergelijken. Jaarlijkse ESG-rapporten maken zo’n vergelijking mogelijk. Via de CSRD, die van deze rapportering een verplichting maakt, zullen zo’n 40.000 grote organisaties voor het eerst moeten rapporteren over duurzaamheid in 2026. 

Kmo’s vallen dus niét binnen de scope van CSRD. Maar goede verstaanders weten het sneeuwbaleffect correct in te schatten:

• Als een kmo leverancier is van een groot bedrijf, zal het gevraagd worden om ESG-informatie met dat bedrijf te delen, zodat het aan de richtlijn kan voldoen.
• Als een kmo investeringen of (groene) leningen wil aantrekken, zullen investeerders en kredietverleners steeds meer belang hechten aan ESG-prestaties onder invloed van de CSRD.
• Als een kmo op zoek is naar talent, dan kan een vooruitstrevend ESG-beleid het verschil maken in tijden van arbeidskrapte.
• Als een kmo een positieve maatschappelijke bijdrage wil leveren, is het logisch dat ze de meest relevante ESG-domeinen detecteert en daar doelstellingen aan verbindt.

Kunnen kmo’s hun engagement rond ecologische, sociale en organisatorische thema’s aantonen, dan hebben ze niet één maar twee strepen voor op de concurrentie. En jij kunt hen daar als accountant bij helpen. Meer zelfs, door jezelf als eerste aanspreekpunt voor financiële én niet-financiële begeleiding te profileren, maak je jezelf onmisbaar.

#1 Proactieve communicatie

De gemiddelde kmo-ondernemer heeft nog veel te leren op het vlak van ESG. Dat is geen verwijt, het is logisch dat kleinere organisaties hun aandacht elders op vestigen. Maar het opent wel deuren voor jou om je meerwaarde in de verf te zetten. ESG brengt immers niet alleen verplichtingen maar ook kansen met zich mee, van een betere werkgeversreputatie tot snellere toegang tot kapitaal. Aan jou om met je kmo-klanten te delen hoe financiële en niet-financiële prestaties met elkaar verbonden zijn, en wat jouw rol daarin is.
 

#2 Ambitiebepaling en strategie

De accountant kan al advies verlenen in de eerste fases van een ESG-traject. Zo kun je bedrijven helpen door sleutelgebieden op het vlak van duurzaamheid te detecteren, het beleid en processen te evalueren, en aanbevelingen te doen om de ESG-prestaties te verbeteren. Met de juiste expertise en knowhow groei je uit tot dé duurzaamheidsadviseur. Handig: heel wat universiteiten en hogescholen bieden al ESG-gerelateerde opleidingen aan, dus een pas afgestudeerde in je team opnemen, kan goud waard zijn.
 

#3 Beoordeling van impact, risico’s en opportuniteiten

Onder de CSRD is een van de leidende principes dubbele materialiteit. Dat wil zeggen dat er wordt gekeken naar de impact van externe factoren op bedrijven (financiële materialiteit) en de impact van bedrijven op de externe omgeving (impactmaterialiteit). Voor kmo’s zijn de richtlijnen minder strikt, maar ook ver hen kan het bijzonder nuttig zijn om een goede inschatting te maken van de financiële risico’s en opportuniteiten die samenhangen met ESG-thema’s. Jij kunt die oefening (deels) samen met hen maken en zo de weg wijzen naar groei.
 

#4 Beheer van CO2-boekhouding

Een CO2-boekhouding ziet er hetzelfde uit als een financiële boekhouding: het is een nauwkeurig verslag van elke transactie, waarbij winst en verlies worden gelabeld in een standaardformaat. Deze winst-en-verliesrekening (berekend in emissies i.p.v. in geld) wijst uit hoe duurzaam een kmo echt is. Wie stelt dit allemaal op? Carbon accountants, aan de hand van gespecialiseerde software. Kortom, voor vele kmo’s is een carbon accountant in jouw team een absolute troef.
 

#5 Verzameling en/of validatie van selectieve ESG-informatie

Voor de Europese Commissie is de duurzaamheid van een grote onderneming afhankelijk van de duurzaamheid van haar gehele waardeketen, met inbegrip van haar aanbod, zakenrelaties en toeleveringsketen. Zit een kmo in de waardeketen van een grote onderneming, dan zal die laatste vragen om gevalideerde ESG-informatie, zoals data over CO2-uitstoot, naleving van mensenrechten, en risicobeheer. Zonder ESG-rapport zullen kmo’s voor de verzameling en/of validatie van die specifieke informatie bij hun accountant, en dus jou, aankloppen.

#6 Controle van ESG-rapporten

De EU voorziet vrijwillige rapporteringsstandaarden voor kmo’s die minder vergaand zijn dan de standaarden voor organisaties die wel binnen de scope van de CSRD vallen. Dat verlicht de druk op kmo’s en laat hen toe om een compact ESG-rapport voor te leggen. Let wel: een onafhankelijke en externe expert zal de kwaliteit van het rapport moeten evalueren. Is alle relevantie informatie opgenomen, zijn de cijfers betrouwbaar, en is alles makkelijk te vinden? Die kwaliteitscheck is een taak die jij als accountant kunt opnemen.