Nieuwe wetgeving rond arbeidsmigratie in Vlaanderen, Brussel en Wallonië

De regels rond arbeidsmigratie zijn in 2024 grondig hervormd. Dit heeft een impact op de aanwerving van niet-EER-onderdanen (van buiten de EU, IJsland, Noorwegen en Liechtenstein). Zowel Vlaanderen als het Brussels Hoofdstedelijk Gewest als Wallonië leggen hun eigen accenten. In deze blog zetten we de nieuwe regels per gewest op een rij en vergelijken we hun aanpak. 

Vlaanderen heeft als eerste de regels voor economische migratie herzien om de instroom van buitenlandse werknemers te vereenvoudigen en misbruik tegen te gaan. De nieuwe regels zijn van kracht sinds 1 mei 2024. De belangrijkste vernieuwingen zijn:

1. Indeling in 4 categorieën

De vacatures worden voortaan opgedeeld in 4 categorieën:

• hooggeschoolden
• middengeschoolden
• VDAB-knelpuntberoepen
• overige functies 

Enkel voor de eerste drie groepen kun je als werkgever een single permit of arbeidskaart B aanvragen. Voor elke groep gelden andere voorwaarden.

2. Wel of geen arbeidsmarktonderzoek 

De aanvraagprocedure voor een single permit verschilt afhankelijk van het type job:

• Voor VDAB-knelpuntberoepen: een arbeidsmarktonderzoek moet aantonen dat er binnen België en zelfs de hele EU geen geschikte kandidaat te vinden is. De vacature moet minstens negen weken gepubliceerd zijn op de platformen van de VDAB en EURES voordat je een single permit kan aanvragen.
• Voor middengeschoolde functies op de migratielijst: er is geen arbeidsmarktonderzoek nodig. Als werkgever moet je enkel aantonen dat de kandidaat over voldoende kennis of ervaring beschikt.  

Voor functies die op geen van beide lijsten staan – en ook niet beantwoorden aan de voorwaarden van een andere categorie – kan geen single permit meer aangevraagd worden. 

3. Geen bijkomende werkvergunning voor flexi-jobs

Werknemers met een single permit hoeven geen extra werkvergunning aan te vragen voor een flexi-job. Met de nieuwe regelgeving kunnen zij onder bepaalde voorwaarden ook bij een andere werkgever flexibel aan de slag zonder een nieuwe vergunning.

4. Wijzigingen aan de Europese blauwe kaart

Om de Europese blauwe kaart voor hoogopgeleide derdelanders aantrekkelijker te maken, werden de volgende wijzigingen doorgevoerd:

• Derdelanders met een blauwe kaart uit een andere EU-lidstaat kunnen binnen een termijn van 180 dagen 90 dagen in Vlaanderen werken zonder bijkomende vergunning.
• Om een blauwe kaart aan te vragen is geen bachelorsdiploma meer nodig, relevante werkervaring volstaat.
• Werknemers met een blauwe kaart kunnen binnen de 12 maanden na afgifte ervan een nieuwe arbeidsovereenkomst bij een andere werkgever sluiten zonder dat ze een nieuwe vergunning moeten aanvragen. Een melding bij de autoriteiten is voldoende.

In Brussel ligt de nadruk op het stroomlijnen van de regelgeving en het creëren van meer rechtszekerheid. De nieuwe regels gelden sinds 1 oktober 2024. Dit zijn de belangrijkste wijzigingen.

1. Geen bewijslast voor knelpuntberoepen 

Voor functies die op de lijst van knelpuntberoepen van Actiris staan, hoef je als werkgever niet te bewijzen dat er geen geschikte Belgische kandidaten zijn. 

In tegenstelling tot Vlaanderen laat Brussel wel nog toe dat werknemers worden tewerkgesteld in een functie die geen knelpuntberoep is. Er is dan eerst een arbeidsmarktonderzoek nodig om aan te tonen dat er geen geschikte kandidaat beschikbaar is. De vacature moet minstens vijf weken via Actiris gepubliceerd zijn.

2. Geen aparte categorie meer voor leidinggevenden

Sinds 1 oktober 2024 is de aparte categorie voor leidinggevende functies verdwenen. Nu moet je voor die werknemers een aanvraag indienen in de categorie 'hooggeschoolde', als ze aan de voorwaarden voldoen. Als dat niet zo is, kan worden onderzocht of ze in aanmerking komen voor een nieuwe vrijstelling voor hogere kaderleden.

3. Vereenvoudigde berekening van de vereiste minimumlonen

Op 1 oktober 2024 werden de loonvereisten voor de verschillende categorieën herzien. Om te bepalen of de loongrens gerespecteerd wordt, wordt dan enkel nog rekening gehouden met het vaste brutomaandloon van de werknemer (zie tabel).

4. Wijzigingen aan de Europese blauwe kaart

Voor houders van een Europese blauwe kaart zijn de wijzigingen vergelijkbaar met die in Vlaanderen. Ook in Brussel wordt het makkelijker om van werkgever te wisselen en volstaat relevante werkervaring om de kaart aan te vragen. 

Wallonië volgt in grote lijnen de aanpak van de andere gewesten. De nieuwe regels zijn sinds 1 september 2024 van toepassing. De belangrijkste wijzigingen zijn als volgt.

1. Geen bewijslast voor knelpuntberoepen 

Net als in het Brussels Gewest kan een werkgever in het Waals Gewest buitenlandse werkkrachten inschakelen, ongeacht de functie.

Behoort de werknemer niet tot een specifieke categorie (zoals hooggeschoolde werknemers, seizoenarbeiders, onderzoekers, etc.), dan moet je aantonen dat er lokaal geen geschikte kandidaten zijn door de vacature minstens vijf weken via Forem te publiceren, of door aan te tonen dat je met alle mogelijke middelen hebt gezocht zonder resultaat. Voor functies op de lijst van knelpuntberoepen van Forem geldt deze bewijslast niet. 

2. Lagere loonvereiste voor hooggeschoolde werknemers < 30 jaar

In het Vlaamse Gewest geldt al enkele jaren een verlaagde minimumloonvereiste voor hooggeschoolde werknemers jonger dan 30 jaar. Het Waals Gewest heeft deze regeling overgenomen: de loonvereiste wordt verlaagd tot 80% van de normale minimumloongrens.

3. De Europese blauwe kaart 

De nieuwe regels voor de Europese blauwe kaart zijn vergelijkbaar met die in Vlaanderen en Brussel. 

De loonvereisten kwamen al enkele keren aan bod in deze blog. Er zijn namelijk minimale bedragen die buitenlandse werkkrachten onder de regeling van de gecombineerde vergunning of Europese blauwe kaart moeten verdienen. Deze lonen zijn afhankelijk van het profiel van de werknemer en de regio van activiteit. In onderstaande tabel vind je een overzicht voor 2025:

De nieuwe regels voor arbeidsmigratie zijn ontworpen om specifieke buitenlandse werknemers makkelijker toegang te geven tot de Belgische arbeidsmarkt, maar elke regio legt haar eigen accenten. Ben je als werkgever actief in meerdere gewesten, dan moet je rekening houden met deze subtiele verschillen en je aanwervingsprocessen afstemmen op de specifieke regelgeving.

Stel je al werknemers tewerk op basis van een single permit? Dan moet ook hun loonpakket vanaf 1 januari 2025 beantwoorden aan de nieuwe loongrenzen. Check dus tijdig of een aanpassing aan de verloning van de werknemer nodig is.