Grensarbeid: Belgen in Nederland beter beschermd bij werkloosheid

Dagelijks pendelen ruim 14.000 Belgen en Nederlanders de grens over naar hun werk en dat aantal blijft groeien. Hoe evident ook voor wie in een grensregio woont, op sociaaljuridisch en fiscaal vlak is het dat allerminst. Een lichtpuntje: Belgen die in een buurland aan de slag zijn, zijn sinds kort beter beschermd wanneer ze op het einde van hun loopbaan hun job verliezen.

Wie inkomsten haalt uit niet-zelfstandige arbeid in een andere staat dan zijn woonstaat, zit in een systeem van internationale tewerkstelling. Of de werkgever in de woon- of de werkstaat gevestigd is maakt hierbij niet uit.

Sociaaljuridisch kluwen

Achter deze schijnbaar simpele definitie schuilt een ingewikkelde juridische realiteit van arbeids-, socialezekerheids- en fiscaal recht uit de woon- en werkstaat die met elkaar interageren. Voor de socialeverzekeringswetgeving zijn de regels van de werkstaat van tel. Daarnaast geldt de zogeheten eenheid van onderwerping: werknemers kunnen nooit tegelijk onder de socialezekerheidsstelsels van verschillende landen vallen.

Het zijn net deze principes die op het einde van de loopbaan voor problemen kunnen zorgen. Omdat het werkland bevoegd is voor het pensioen van de grensarbeider, terwijl voor de werkloosheidsreglementering het woonland aan zet is. Belgische werknemers die in Nederland werken, waren hier weleens de dupe van.

EU-regelgeving ontbreekt

Waarom dat het geval was? Omdat de pensioenleeftijd bij onze noorderburen hoger ligt dan bij ons. Stel, een van je grensarbeiders werd op het einde van zijn loopbaan werkloos. Dan kon hij vanaf zijn 65e in ons land geen aanspraak meer maken op een werkloosheidsuitkering. En dat terwijl hij pas op latere leeftijd in aanmerking kwam voor een pensioen volgens de Nederlandse pensioenwetgeving. 

Begin 2019 kwam hier verandering in: Belgische werknemers die in een buurland werken waar de pensioenleeftijd hoger ligt, genieten voortaan wél werkloosheidsuitkeringen totdat ze in het werkland de pensioenleeftijd bereiken.

Voer voor specialisten

Deze maatregel is een nieuwe stap in de goeie richting, maar er is nog veel werk aan de winkel om de knoop van de grensoverschrijdende tewerkstelling te ontwarren. Je zou denken dat hier een belangrijke rol weggelegd is voor Europa, maar daar beweegt er weinig. Op fiscaal vlak ontbreekt zelfs elke vorm van regelgeving, ondanks de grote impact voor de betrokken werknemers en werkgevers.

De moraal van dit verhaal is dan ook: begeleiding door een specialist ter zake is geen overbodige luxe voor wie overweegt om een of meerdere medewerkers permanent of tijdelijk in een buurland aan de slag te zetten.